“Sinop Balatlar Kilisesi Yapı Topluluğu Kazısı: Geç Osmanlı Dönemi Takıları”,

Creative Commons License

Korucu Yağız F.

Geçmişten Günümüze Kuyumculuk Sempozyumu (Arkeo-Metalurji, Arkeo-jeoloji, Arkeo-Gemoloji), Isparta, Türkiye, 10 - 13 Mayıs 2017, ss.1-2

  • Basıldığı Şehir: Isparta
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.1-2

Özet

Güç, asalet, inanç ve estetik zevkin sembolü olarak görülen takıların, tarihsel süreç içerisinde insan hayatında hep var olduğu görülmüştür. Kendisini güzel hissetmek ve etrafına güzel görünmek isteyen insanın bu yöndeki ihtiyacına cevaben üretilen takılar, ilkçağlarda büyü ve koruyucu bir tılsım olarak kullanılmış, zaman içerisinde  bu kullanımı değişmiş ve takı, başlı başına bir sanat kolu haline gelmiştir. Dönemsel değişim ve gelişim süreçleri, metal kullanımı seçimi, yapım teknikleri, form özellikleri ve kullanılan değerli, yarı değerli taşların, organik, inorganik malzemelerin tetkiki pek çok farklı alanda geniş bilgilere ulaşılmamızı sağlamıştır. Kısaca üretilen her takı parçası, ait olduğu kültür hakkında önemli ipuçları veren birer veri olarak değerlendirilebilmiştir.

Bu çalışmada, Prof. Dr. Gülgün Köroğlu’nun başkanlığında 2010 yılından beri sürüdürülen Balatlar Kilisesi kazısında, mezarlık alanında mezar buluntusu olarak ele geçen takı ve diğer aksesuarlar incelenecektir. Sinop'ta, Geç Osmanlı Döneminde yaşayan gayri müslim vatandaşların, Hıristiyan gömü  geleneğine uygun olarak  cenazelerini giysi ve aksesuarlarıyla (kemer tokası, saç tarağı, yüzük, küpe, bilezik gibi) birlikte mezara koyduğu tespit edilmiştir. Ele geçen takı ve aksesuarlar bu kişilerin şahsi  eşyalarıdır. Yapılan kazı çalışmaları sırasında elde edilen veriler, takıların bu insanlar tarafından sadece süslenme unsuru olarak değil aynı zamanda önemli bir inanç simgesi olarak kullanıldığını göstermiştir. Dönemin ekonomik sıkıntıları yüzünden altın takılarla çok az karşılaşılmıştır. Mezarlardan çıkarılan takılarda ana malzeme olarak genellikle gümüş, bronz, pirinç, kemik, değerli ve yarı değerli taşların kullanıldığı görülmüştür. Gün ışığına çıkarılan bu takılarla, XVII-XX. yüzyıl tarihleri arasında  Geç Osmanlı Döneminde yaşayan, Ortodoks-Hıristiyan halkın yaşamına ait ilginç bilgilere ulaşılmıştır.  Dinsel, kültürel ve sanatsal zevki yansıtan takılar, bu takıların üretim ve süsleme ve yapım malzemelerinin özelliklerine göre gruplandırılması ve bu vasıtayla dönem insanlarının yaşayışlarına ait detaylı bilgilerin ortaya konması çalışmamızın temel amacını oluşturmuştur.

ANAHTAR KELİMELER: Sinop Balatlar Kilisesi Kazısı, Geç Osmanlı Dönemi (Hıristiyan-Ortodoks), takı ve süslenme sanatı.

JEWELRIES OF LATE OTTOMAN PERIOD FROM SINOP BALATLAR CHURCH COMPLEX EXCAVATION

ABSTRACT

It has been seen that jewelries which are seen as symbols of power, nobility, faith and aesthetic pleasure have always existed in human life in the historical process. The jewelries that are produced in response to the need of a person who wants to feel beautiful and look good around him, were used as a magic and protective amulet in early ages, and its use changed over time, and jewelry became an art branch in itself. Periodic change and development processes, selection of metal usage, construction techniques, form properties and used precious, semiprecious stones, organic and inorganic materials have enabled us to reach a wide range of information in many different fields. Briefly, each piece of jewelry produced can be evaluated as data that gives important clues about the culture which it belongs.

In this study the jewelries and other accessories unearthed as grave finds in the cemetery area of Sinop Balatlar Church Complex Excavation which is being continued under the presidency of Prof. Dr. Gülgün Köroğlu since 2010, will be examined. It has been determined that non-Muslim citizens which are living in Sinop in the Late Ottoman period put their dead men together with their clothes and accessories (such as belt buckets, hair curler, rings, earrings, bracelets) in accordance with the Christian burial tradition. The jewelries and accessories of dead men that are found in the tombs are personal belongings of these persons. The data obtained during the excavations showed that the jewelry was used by these people not only as an adornment element but also used as an important symbol of belief. Because of the economic difficulties of the period we have been encountered with the gold jewelry rarely. It has been seen that silver, bronze, brass, bone, precious and semi-precious stones are used as main material in jewelries which are unearthed from the tombs. With these jewelries which are unearthed  from this excavation  we  have been reached Interesting information about the life of the Orthodox-Christian people who lived in the Late Ottoman Period ( XVII-XX. centuries) in Sinop. Jewelries which are reflecting the religious, cultural and artistic taste,  the grouping of these jewelries with their  production, decoration techniques and material properties and Through this way to reveal detailed information about the life of this period people  are the main purpose of our study.

KEYWORDS: Sinop Balatlar Church Complex Excavation, jewelery and adornment art of Late Ottoman Periods (Orthodox-Christian  Non-Muslim Citizens).