Kufi Çayı Boğazı’nın Doğal ve Tarihî Coğrafyası (Çivril/Denizli) Natural and Historical Geography of the Kufi Brook Gorge” (Myriokephalon Savaşı hak.)

Ceylan M. A. , Eskikurt A.

e-Marmara Coğrafya Dergisi (elektronik), cilt.1, sa.3, ss.123-154, 2001 (Hakemli Üniversite Dergisi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 1 Konu: 3
  • Basım Tarihi: 2001
  • Dergi Adı: e-Marmara Coğrafya Dergisi (elektronik)
  • Sayfa Sayıları: ss.123-154

Özet

Büyük Menderes Nehri’nin önemli kollarından olan Kûfi Çayı başlangıç noktalarını Küçük Sincanlı Havzası’nı çevreleyen yüksek kesimlerden almaktadır. Sandıklı Ovası’ndan geçerek Çivril havzasında bulunan Işıklı Gölü’ne boşalan Kûfi Çayı’nın uzunluğu 98.1 km. olup, yağış alanı da 2015 km.² dir.

Kûfi Çayı Sandıklı ile Çivril havzası arasında yer yer boğaz karakterinde olan bir vadi kazmıştır. Tektonik hareketlerin denetiminde kazılmış olan bu vadi yaklaşık 36 km. uzunluğunda ve azami 1-1.5 km. genişliğindedir. Bu vadinin oldukça dar ve derin olan kısımları Kûfi Çayı Boğazı olarak adlandırılmaktadır.

Kûfi Çayı vadisi Çivril ile Sandıklı arasında ulaşım bakımından en elverişli topografik geçiş sahasını meydana getirmektedir. Vadinin taban genişliği ve eğimi ulaşım bakımından elverişli özelliklere sahiptir. Bu nedenle günümüzde olduğu gibi tarihî devirlerde de ulaşım amacıyla yararlanılmıştır. Hatta burası zaman zaman askerî yol olarak da kullanılmıştır.

17 Eylül 1176 yılında Bizans İmparatoru II. Manuel Komnenos ile Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan arasında yapılan Myriokephalon savaşı kuvvetle muhtemel olarak bu boğazda cereyan etmiştir. Çünkü tarihi kayıtlarda tasvir edilen savaş yerinin coğrafi şartları ile Kûfi Çayı Boğazı’nın coğrafi özellikleriyle tamamen çakışmaktadır. Dolayısıyla Kûfi Çayı Boğazı tarihî bir öneme de sahiptir. 

The starting points of the Kûfi Brook, which is among the important branches of the Big Meander River, are at the higher parts sorrounding the Little Sincanlı Basin. The lengthiness of the Kûfi Brook, discharging to the Işıklı Lake after passing through Sandıklı Plain, is 98.1 km. while the precipitation area is 2015 km.2.

The Kûfi Brook excavated a valley between Sandıklı and Çivril Basin which looks here and there like a strait. The valley, excavated under control of the tectonic movements, has a length of 36 km. and a width of 1-1.5 km. The narrow and the deeper parts of the valley has been called as The Kûfi Brook Gorge.

The Brook Valley forms the most favourable topographic passing zone for transportation between Çivril and Sandıklı. The wideness of the valley base and its gradient has suitable properties for transportation. For this reason, as in today, it is being used for transprotation in the historical eras. Also it served as a military way form time to time.

It is strongly possible that an important war of the Middle Ages named as Myriokephalon by a contemporary Byzans chronicle Nicetas Khoniates, occured probably between the Seljuk Sultan Kılıjarslan II. and the Manuel Komnenos II. in 1176 on 17th of September  in this gorge. Because the geographical conditions of the war place described in the historical documents and those of Kûfi Brook Gorge coincides completely. Consequently The Kûfi Brook Gorge has an historical importance.