Research Information System
in: Din – Bilim Dikotomisinde Aşı Uygulamaları: Aşı Karşıtlığında Dini ve Tarihi Kaygılar., Yakup Koçyiğit, Editor, Karabük Üniversitesi Yayınları, Karabük, pp.100-129, 2021
Aşılama,
insanları hastalıklardan korumaya yönelik bir girişimdir. Dünya veba ve kolera
gibi çaresiz görünen hastalıklardan yüzyıllar boyunca kurtulmaya çalışmıştır.
Salgın hastalıklarla mücadelede aşı ile salgın hastalıkların tarihi
kıyaslanırsa aşının kısa bir geçmişe sahip olduğu söylenebilir. Kısa tarihi
olmasına rağmen aşı, pek çok hastalığı tedavi etmeyi başarmıştır. Çiçek hastalığı nedeniyle dünyada ümitsizlik
yaşanırken bulunan aşılarla hastalık tamamen kontrol altına alınmıştır. Dünya
tarihinde aşı yöntemiyle sonlandırılmış ilk salgın hastalığın çiçek hastalığı
olduğu söylenebilir. Osmanlı’da çiçek hastalığı konusunda alınan tedbirler
Avrupa’ya mektuplarla anlatılmıştır. Osmanlı’nın aşılamaya benzer olarak
değerlendirilebilecek çiçek tedavisi yöntemi aktarılarak çiçek hastalığına çare
olabilecek uygulamaların varlığı konusunda Avrupa bilgilendirilmiştir. Daha
sonrasında Avrupa’da geliştirilen çiçek tedavisi tüm Dünya’da uygulanır hale
gelmiştir. Osmanlı Devleti Avrupa’da çiçek aşısı ve tedavisi konusunda yaşanan
gelişmeleri takip etmiş ve topraklarında yaşanan çiçek hastalığına karşı
alınabilecek önlemleri yeni tekniği dikkate alarak artırmıştır. Çiçek aşısı konusunda
belli zaman aralıklarıyla yayınlanan nizamnamelerde Osmanlı Devleti’nin çiçek
hastalığının salgın haline gelmemesi ve toplumda görünürlüğün azalması için pek
çok tedbir aldığı görülmektedir. Çiçek hastalığının yayılmaması konusunda
alınan tedbirleri hasta olmadan önce aşılanma, hasta olanlarla temasın
yasaklanması (karantina), devletin resmi olarak hazırlanan şahadetnameler
yoluyla çiçek hastalığını kontrol altında tutması ve hastalığın seyri konusunda
bilgi sahibi olması, aşının ve aşıyla gerekli işlemlerin kolaylaştırılması, aşı
yapan görevlilerin istihdam edilmesi ve maaşlarının verilmesinin de içerisinde
olduğu pek çok önlem aldığı anlaşılmaktadır.