Selçuklu Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, no.53, pp.429-450, 2021 (Journal Indexed in ESCI)
There are many studies on
the exile of Spanish Jews from Spain and their settlement in Ottoman lands such
as Istanbul, Selanik (Thessaloniki) and Izmir, and their effects on the broader
Empire geography, however, there are limited number of studies regarding the
social and economic consequences of the exile of Andalusian Muslims. The major
waves of immigration that started after the surrender of Granada, the last
Muslim city in the Iberian Peninsula to the Spanish Kingdom in 1492,
experienced the most severe period between 1609-1614 with the exile decision
covering all remaining Muslims in the Peninsula in 1609. North African lands
under the Ottoman rule were the primary regions where the exiled Muslims were
settled. This exile had important consequences for both the Spaniards and the
Ottomans. While the exile of Muslims is seen as one of the reasons for the
economic decline of Spain to a certain extent, it is also considered as one of
the main factors of the economic dynamism in North Africa. Andalusian Muslims,
who carried different products and production styles to North Africa,
contributed significantly to the development of the region. This article will
discuss the contributions of Andalusian Muslims to the social and economic life
in the regions where they settled and the results of those contributions.
İspanyol Yahudilerinin İspanya’dan sürgünü, İstanbul, Selanik ve
İzmir gibi Osmanlı topraklarına iskânları ile İmparatorluk coğrafyasındaki
etkileri üzerine çok sayıda çalışma yapılmasına rağmen Endülüs Müslümanlarının
göçünün sosyal ve ekonomik sonuçlarına temas eden çalışmalar sınırlı sayıda
kalmıştır. 1492’de İberya Yarımadası’ndaki son Müslüman şehri Gırnata’nın
İspanyol Krallığı’na teslim olmasından itibaren başlayan büyük göç dalgaları,
1609 yılında Yarımada’da kalan Müslümanların tamamının sürgün kararı alınmasıyla
birlikte 1609-1614 tarihleri arasında en yoğun dönemini yaşamıştır. Sürgün
edilen Müslümanların yerleştiği yerlerin başında Osmanlı hâkimiyetindeki Kuzey
Afrika toprakları gelmekteydi. Bu sürgünün hem İspanyollar hem de Osmanlılar
için önemli sonuçları olmuştur. Müslümanların sürgünü belirli oranda İspanya’nın
ekonomik olarak gerilemesinin nedenleri arasında görülürken, Kuzey Afrika’daki
iktisadi dinamizmin de başlıca faktörlerinden biri olarak değerlendirilmektedir.
Farklı ürünleri ve üretim tarzlarını Kuzey Afrika’ya taşıyan Endülüslü
Müslümanlar bölgenin gelişmesine ciddi oranda katkı sağlamışlardır. Bu makalede
Endülüs Müslümanlarının yerleştikleri bölgelerde sosyal ve ekonomik hayata yaptıkları
katkılar ve bunların sonuçları tartışılacaktır.