Research Information System
FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), no.28, pp.1-16, 2019 (Refereed Journals of Other Institutions)
Bu çalışmada Heidegger’in Kartezyen dünya ontolojisine dair
eleştirisi ele alınıp yorumlanmaktadır. Descartes’ta dünya sonlu töz olarak
uzamlı şeye tekabül etmektedir ki bunun karşısında diğer sonlu töz olarak
düşünen şey yer almaktadır. Tanrı ise bu iki sonlu tözün ontolojik zemini olan sonsuz
töz olarak takdim edilmektedir. Dünyaya dair araştırmasında Descartes duyusallığı
(sensatio) göz ardı ederek akletmeyi (intellectio) öne çıkarmakta ve
entelektüalist bir yaklaşımı benimsemektedir. Keza, dünyayı münhasıran uzam
fikrinden hareketle anlamakta ve ondaki şeyleri cisimli şeyler kategorisine
indirgemektedir. Dolayısıyla Descartes dünyasallığın diğer boyutlarının üstünden
atlamış olmaktadır. Heidegger’in Descartes’ın dünya tasavvuruna dair temel
eleştirisi, bu tasavvurun içerdiği nesnelciliğe (objectivism) ve bilişselciliğe
(cognitivism) yöneliktir. Heidegger’e göre, dünya ve içindekiler nesnel ve
bilişsel şeyler olmadan önce, pratik ve kullanım esaslı şeylerdir. Dünya
kendini bize teoriden önce pratikte açar. Uzam fikrini merkeze alarak dünyaya
yaklaşmak, gerçekte dünyanın hakikat ve anlamını ıskalamaktan başka bir şey
ifade etmez.
Anahtar Kelimeler: Dünya, uzam, sensatio,
intellectio, Descartes, Heidegger.