Research Information System
SEVİMLİ E. (Executive), KIRBOYUN S., UÇUŞ H.
Project Supported by Higher Education Institutions, 2021 - 2022
Ülkemizde, görme engelli öğrenciler,
genellikle akademik sınavlara sözlü olarak katılmaktadırlar ve bu sınavlar bir
insan okuyucu eşliğinde yürütülmektedir. Ancak, sınavlarda insan okuyucunun
yani bir okuyucunun metinleri yüksek sesle öğrenciye okumasının görme engelli
öğrencilerin sınav performansını ve hızını nasıl etkileyebileceğini ve
yaşadıkları zorlukları gösteren yeterli çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışma,
bir sınav uyarlaması olarak sınavda insan okuyucu kullanmanın görme engelli
öğrencilerin özellikle matematik alanındaki sınav başarıları üzerindeki
etkilerinin araştırılmasını amaçlamaktadır. Bu kapsamda Yükseköğretim Kurumları
Sınavı’na katılım sağlayan görme engelli öğrencilerin matematik testlerindeki
sınav deneyimleri; insan okuyucu temelli zorluklar ve sınav uygulamalarına
ilişkin katılımcı görüşleri bağlamında değerlendirilmiştir. Görme yetersizliğine
sahip olan 20 görme engelli öğrencinin sınav deneyimleri; genel sınav
uyarlamaları, matematiksel iletişim süreci ve ideal sınav ortamı tasarımı
temaları altında incelenmiştir. Nitel araştırma desenlerinden durum çalışması
ile tasarımı gerçekleştirilen araştırmada veriler, bilgi formu ve görüşmeler yoluyla
çevrimiçi olarak toplanmıştır. Araştırmacılar tarafından geçerlik ve güvenirlik
süreçleri tamamlanarak hazırlanan Demografik Bilgi Formu ve Görüşme Formu ile
katılımcıların genel sınav süreci ile ilgili zorlukları ve matematik
testlerinde insan okuyucu bağlamında yaşadıkları sınav uyarlaması zorluklarına
ilişkin derinlemesine bilgilere ulaşılması amaçlanmıştır. Genel sınav
uyarlamalarına ilişkin katılımcı görüşleri incelendiğinde, insan okuyucunun ses
tonu, okuma düzeni ve konu alanı bilgisinin sınav performansını
etkileyebileceği belirlenmiştir. Bunun yanında matematik okuryazarlığı bilgisi
eksiklik olan okuyucuların cebirsel ifade ve matematiksel sembolleri katılımcı
öğrencilere doğru aktaramadığı tespit edilmiştir. Matematik testindeki
sorularda karşılaşılan okuyucu temelli diğer zorlukları ise işlem sırasının
yanlış okunması, istenilen bölümün okunmaması, alışılmadık söz dizilimlerinin
kullanılması ve not tutma sürecindeki eksikliklerdir. Çalışma sonuçları görme
engelli öğrencilerin genellikle, ekran okuyucuya kıyasla matematik konusunda
yetkin bir insan okuyucu ile standart sınavlara girmeyi tercih ettiğini
göstermiştir. Bu bağlamda matematik testini yürütecek insan okuyucuların
matematik dilini kullanma ve öğrencilerle iletişim kurma açılarından bir ön
eğitimden geçmelerinin önemli olduğu tespit edilmiştir.